دمیان رشته های جدیدترین و سوال برانگیزترین رشته، رشته ای است به نام مهندسی فناوری اطلاعات. ایام انتخاب رشتهء داوطلبان ورود به دانشگاهها فرصت مناسبی است برای معرفی صحیح این علم به علاقمندان و احیانا زدودن استنباطهای نادرست از فناوری اطلاعات.
رشتهء مهندسی فناوری اطلاعات زیر مجموعهء رشته های صنعتی طبقه بندی می شود. چرا که هدف یک رشتهء صنعتی مانند مهندسی برق و یا مکانیک ارائهء راه حلهای مناسب برای حل مشکلات جوامع انسانی و در عین حال کاهش هزینه ها، صرفه جویی در وقت، افزایش بهره وری و در یک کلام آسایش انسان. IT نیز در جهت نیل به این هدف از ابزاری کارامد به نام اطلاعات استفاده می کند. IT دانشی است که روشهای جمع آوری، استفاده و انتقال اطلاعات را برای نیل به اهداف فوق ارائه می دهد.
آنچه که باعث اهمیت و ارزش زیاد این دانش شده است، تحولات سه دههء اخیر در فناوری کامپیوتر است. اکنون بر خلاف دو دهه پیش کامپیوتر از حالت یک ابزار تخصصی با کاربردهای خاص و منحصر به طبقه ای خاص درآمده و تبدیل به یک وسیلهء عمومی و کاربردهای زیاد شده است که در منازل، ادارات، شرکتها، صنایع و ... حضور موثری دارد. فرصتی که این حجم زیاد اطلاعات دیجیتالی موجود در کامپیوترها و حضور کامپیوتر در همه جا به بشر می دهد استفاده سریع و ارزان از اطلاعات برای تصمیم گیری ها است.می توان در این فضای دیجیتالی تحقیق کرد، می توان گفتگو کرد، می توان تجارت کرد، می توان آموزش داد، می توان محیط را کنترل کرد، می توان اطلاعات را ذخیره کرد، می توان محاسبات پیچیده و شرایط مجازی را مدل کرد و ... با کمک ابزارهای دیجیتالی می توان کارهای مختلف انسان را خودکار کرد، می توان برای آینده تصمیم های صحیح گرفت، می توان به علوم دیگر کمک کرد، می توان اطلاعات را به نقاط دیگر منتقل کرد و از نقاط دوردست اطلاعات دریافت کرد، می توان انتخابات برگزار کرد، می توان دیگران را در اطلاعات سهیم کرد و ... . همهء این خدمات در سایهء حضور اطلاعات به اشکال مختلف به وجود آمده است.
هدف رشتهء مهندسی فناوری اطلاعات در ایران تربیت افرادی متخصص برای ایجاد سامانه هایی (Systems) است که این خدمات را برای سایر قسمتهای جامعه فراهم آورد. به عنوان مثال فرض کنید یک شرکت تجاری قصد دارد طی 10 سال به سود خالص مشخصی برسد. یک متخصص یک متخصص IT ابتدا به تحلیل و آنالیز شرایط این شرکت می پردازد و با توجه به شرایط بازار و اهداف مدیریت شرکت، به شکل راهبردی (strategic) برنامه ریزی کرده و در طول اجرای برنامه به شکل راهبردی پروژه را مدیریت می کند. برای پیاده سازی برنامهء تدوین شده، نیازها (requirements) را تعیین می کند و با استفاده از روشهای بهینه، اقدام به پیاده سازی سخت افزاری و نرم افزاری برنامه می کند. مثلا یک شبکه بین قسمتهای مختلف طراحی می کند که اطلاعات قسمتهای مختلف را به سرعت جمع آوری و پردازش کند. اطلاعات بازار را جمع آوری کند و معاملات شرکت را بصورت الکترونیکی انجام دهد و از حجم بروکراسی بکاهد. با مدل کردن شرکت در کامپیوتر، شرایط شرکت را به طور مرتب کنترل کند و در عین حال مراقب باشد که اطلاعات محرمانه و متن مذاکرات و قراردادهای الکتریکی در شبکه محرمانه باقی بماند. به عنوان مثال دیگر فرض کنید زلزله ای در بم رخ داده و قرار است امکانات به سرعت به بم منتقل شود. احتمال بروز ترافیک زیاد است. می توان یک سیستم کنترلی الکترونیکی یا دیجیتالی در جاده ها نصب کرد که وضعیت جاده ها را خودکار به مرکز مخابره کرده و کامپیوتر مرکزی با استفاده از الگوریتمهای بهینه سازی (Optimization) مناسب ترین مسیر را برای محموله های بعدی معرفی کند.
بنابراین رشته مهندسی فناوری اطلاعات ترکیبی از مخابرات( سیگنال سیستم و ...)، صنایع(تحلیل سیستمها و ...)، مهندسی کامپیوتر(مهندسی نرم افزار، پایگاه داده، معماری و ...) و علوم کامپیوتر(ساختمان گسسته، ساختمان داده و ...) می باشد به اضافهء تکنولوژیهای جدیدی مانند راه حلهای الکترونیکی (E-Solutions: e-commerce, e-learning, etc.) ،محیطهای مجازی و سیستمهای چند رسانه ای (Multi-Media) می باشد. بدیهی است توان ریاضی در هر کدام از قسمتها نقش پایه را ایفا می کند.
IT حلقهء تکمیل کنندهء زنجیرهء برق-کامپیوتر-صنایع-MBA-مدیریت است. در این زنجیره هر چه به مدیریت نزدیک می شویم سهم فنی کم شده و بر جنبهء بهره برداری افزوده می شود. IT حلقهء اتصال این رشته هاست. امروزه رشد فناوریهای دیگر مانند فناوری هسته ای، پزشکی، مکانیک و ... بدون استفاده از IT و ابزارهای اطلاعاتی مانند کامپیوتر قابل انجام نیست.
به مانند هر پدیدهء دیگر، فناوری اطلاعات در ایران و فضای اجتماعی جامعهء ایرانی، مانند موج وارد شده و فضای ایران را تحت تاثیر قرار داده است. استفادهء برخی از کشورهای جهان سوم (مانند مالزی) از IT و پیشرفتهای چشمگیر این کشورها از یک سو و نفوذ شبکه های اینترنتی و اطلاع رسانی به داخل مرزهای ایران در شکل گیری این موج موثر بوده است. این موج بسیاری از مفاهیم را دستخوش تغییر کرده است. مفاهیمی مانند بانکداری، تجارت، ارتباطات و گفتگوهای انسانی، ادبیات الکترونیکی و حکومتداری. تاثیر وبلاگها و سایتهای خبری امروز کمتر مورد تردید قرار می گیرد و کارایی شبکه های ارتباطی (مانند موبایل)، تجارت و آموزش الکترونیکی گویای حضور گستردهء IT در ایران است.
"IT آمده است که بماند" این تعبیر ماهاتیر محمد، نخست وزیر سابق مالزی است که با کمک این صنعت تحولی شگرفی در اقتصاد مالزی ایجاد کرد. اما نگرانی صاحبنظران ر ایرانی آن است که این موج ماندگار نباشد و جنبه های دیگرش مورد غفلت واقع شوند
.GIF)
.jpg)
